राज्यात रेशीम उद्योगाचा विस्तार वाढत आहे, त्यामुळे अनेकांना त्यातील तांत्रिक बारकाव्यांची माहिती हवी असते. त्यांच्यासाठी विविध केंद्रीय रेशीम संशोधन व प्रशिक्षण संस्थांमार्फत प्रशिक्षण दिले जाते. या प्रशिक्षणाचा लाभ घेऊन रेशीम व्यवसाय चांगल्या प्रकारे करणे शक्‍य आहे. डॉ. ए. डी. जाधव, डॉ. टी. व्ही. साठे रेशीम उद्योगाचे अद्ययावत प्रशिक्षण, तंत्रज्ञान देशातील विविध रेशीम संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्थांमध्ये उपलब्ध आहे. रेशीम उत्पादक, उद्योजक तसेच रेशीम शेतीबद्दल आवड असणाऱ्यांनी याचा लाभ घेतला पाहिजे. जैविक कीडनियंत्रण, परोपजीवी किडी तयार करणे, चॉकी संगोपन, शेतकऱ्यांच्या समूहाला विशिष्ट गोष्टींचे तंत्रज्ञान व सल्ला यामध्ये तरुणांना मोठ्या संधी उपलब्ध होऊ शकतात. त्यासाठी विशिष्ट प्रकारचे प्रशिक्षण उपलब्ध आहे. केंद्रीय रेशीम मंडळ, वस्त्रोद्योग मंत्रालय, भारत सरकार यांच्या आधिपत्याखाली असलेल्या विविध केंद्रीय रेशीम संशोधन व प्रशिक्षण संस्थांमध्ये प्रशिक्षण आयोजित केले जाते. या संस्थेची म्हैसूर (कर्नाटक), रांची (झारखंड), जोरहट (आसाम), बंगळूर, जम्मू आणि काश्‍मीर येथे प्रशिक्षण केंद्रे आहेत. रेशीम उद्योग विस्ताराच्या अनुषंगाने शेतकरी, तंत्रज्ञांना प्रशिक्षण तसेच विद्यार्थांसाठी पदवी, पदव्युत्तर, पीएच.डी.पर्यंतचे विविध अभ्यासक्रम राबविले जातात. याशिवाय आवश्‍यकता व गरजेनुसार अन्य विविध अभ्यासक्रमही वेळोवेळी आयोजित केले जातात. अद्ययावत तंत्रज्ञान, कौशल्य, उद्योजकता विकास, संशोधन यासाठी आवश्‍यक प्रयोगशाळा व सोई-सुविधा या संस्थांमध्ये उपलब्ध आहेत. तुती रेशीम व वन्य रेशीम (टसर, मुगा, ऐरी) यासाठीही स्वतंत्र संस्था आहेत.
प्रशिक्षण संस्था
1) केंद्रीय रेशीम संशोधन व प्रशिक्षण संस्था,
मानंदवाडी रोड, म्हैसूर, कर्नाटक
संपर्क - 0821-2362406,
फॅक्‍स 0821-2362845
ई-मेल -
direcror @csrtimys.res.in,
training @ csrtimys.res.in,
संकेतस्थळ - www.csrtimys.res.in
कोर्सची रचना एम.एस्सी (रेशीम तंत्रज्ञान), म्हैसूर विद्यापीठ, म्हैसूर, कर्नाटक (अंतर्गत)
कालावधी - दोन वर्षे (चार सेमिस्टर)
कोर्सची सुरवात - दरवर्षी ऑगस्ट महिन्यामध्ये
जागा - 20 (15 भारतीय विद्यार्थी + पाच परदेशी विद्यार्थी)
कोर्सचे विषय - तुती उत्पादन तंत्रज्ञान, कोष उत्पादन तंत्रज्ञान, किडी आणि रोग व्यवस्थापन, जनुकीय जीवशास्त्र, जैवतंत्रज्ञान, रेशीम अंडीपुंज तंत्रज्ञान, धागानिर्मिती, संस्थाशास्त्र, अर्थशास्त्र, संगणकीकरण, विस्तार आणि व्यवस्थापन
पात्रता - बी.एस्सी. (ऐच्छिक, कोणतेही तीन विषयांत) रेशीमशास्त्र, प्राणिशास्त्र, वनस्पतिशास्त्र, रसायनशास्त्र, जैवरसायनशास्त्र, सूक्ष्मजीवशास्त्र, जैवतंत्रज्ञान, पर्यावरणशास्त्र किंवा कृषी, बी.एस्सी. (रेशीम) प्राधान्य देण्यात येईल.
निवड - निवडक ठिकाणी पात्रता परीक्षा घेण्यात येते. 50 टक्के मार्क, पात्रता परीक्षा आणि 50 टक्के शैक्षणिक पात्रता.
रेशीम प्रशिक्षण संस्था 1) केंद्रीय रेशीम तंत्रज्ञान संशोधन संस्था, बंगळूर, कर्नाटक
संपर्क : 080-26685238, 26282316
फॅक्‍स : 080-26680435
ई-मेल : cstri@silkboard.in
2) केंद्रीय रेशीम संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्था, रांची, झारखंड
संपर्क : 0651- 2775815 फॅक्‍स ः 0651- 2775629
ई-मेल : rch silkme@sanchapnet.in
3) केंद्रीय मुगा आणि एरी रेशीम संशोधन आणि प्रशिक्षण संस्था
पोस्ट बॉक्‍स क्र. 131, जोरहट
आसाम- 785700
संपर्क : 0376- 2335528
फॅक्‍स : 0376- 2335124
ई-मेल : cmerti@ flasmail.Com.
प्रशिक्षणाचे विषय प्रशिक्षण -------------------------------- विषय
1) बायव्होल्टाईन कीटक संगोपन -------- तुती लागवड आणि कीटक संगोपन, स्वच्छता, रोग- किडींचे नियंत्रण, संगोपन प्रात्यक्षिक
2) प्रशिक्षकांचे प्रशिक्षण ------------------ नियोजन कार्यक्रम तयार करणे, विकासात्मक वेळापत्रक तयार करणे, विस्तार पद्धती,
मनुष्यबळ विकास.
प्राथमिक स्वरूपाचे, नव्याने धागानिर्मिती करू इच्छिणाऱ्यांसाठी छोटे प्रशिक्षण वर्ग प्रशिक्षण--------------------------------------- कालावधी
1) तुती धागानिर्मिती तंत्रज्ञान ---------------- जुलै, नोव्हेंबर- डिसेंबर (10 दिवस)
2) कच्चे रेशीम, कोषांची चाचणी आणि निवड - ---- फेब्रुवारी (चार दिवस)
3) रेशमाला पीळ देणे ------------------ जुलै, डिसेंबर (7 दिवस)
4) रेशीम विणकाम ----------------------- जुलै, ऑगस्ट (6 दिवस)
5) डॉल्बी आणि जॅकवारड वर डिझाईनिंग ----- ऑक्‍टोबर, फेब्रुवारी (10 दिवस)
6) पॉवरलूम सेटिंग आणि देखभाल ------------ ऑगस्ट,सप्टेंबर (10 दिवस)
7) रेशीम रंगकाम आणि छपाई ------------------जून, जानेवारी (10 दिवस)
8) रेशीम मशिन देखभाल --------------------- ऑगस्ट (10 दिवस)
9) वन्य रेशीम तंत्रज्ञान (एरी, मुगा, टसर) ------------ नोव्हेंबर (10 दिवस)